گزارش روزنامه همشهری – شماره 494 – چهارشنبه 16 بهمن 1392 –
موفقیت الگوی درمانی موسسه آوای مهر در درمان شیشه
غول شیشه شکست
نام ماده محرک شیشه کافیست تا دل و جان ما را بلرزاند . اخبار ریز و درشت روزنامه ها خبرهایی چون جرم , جنایت , سرقت , زورگویی , کشتار , تصادفات شدید غیر مترقبه , خودکشی , طلاق و.. مصرف کنندگان شیشه به ترس و دلهره ما دامن میزند . و وای بر روزی که با خبر شویم فرزند همسر یا یکی از عزیزانمان در دام این ماده گرفتار شده و دست به گریبان است . افسردگی و بیچارگی به سراغمان می اید و دانسته و نادانسته دست به اقداماتی میزنیم و متاسفانه گاهی این اقدامات از سر نااگاهی نه تنها دلبند بیمار ما را رهایی نمیبخشد بلکه او را به سرنوشتی شوم دچار میسازد . و ما و دیگر اعضای خانواده را که چشم به درمان او داشته اند از هر نوع درمانی ناامید میسازد . البته نمیتوان این نکته را نادیده گرفت که شیشه محرکی است که مستقیما روی سلولهای مغز تاثیر میگذارد و استفاده طولانی مدت آن صدمات جبران ناپذیزی بر آن وارد میکند و راهکارهای درمانهایی چون ترک یابویی , طب سنتی , بستری بدون برنامه درمانی در کمپ , تعویض خون و .... درمورد مصرف کنندگان شیشه چندان موثر نیست و باید از راهکارهای جدید و علمی استفاده کرد . البته طی این سالها جامعه به این اگاهی رسیده است که اعتیاد یک بیماریست و این بیماری روح , روان , جسم , فکر و معنویات مبتلایان را درگیر میسازد و برای درمان آن باید تمام ابعاد را در نظر داشت . ولی فراموش نکنیم همانطور که اعتیاد یک بیماری پیچیده است برای درمان هر بیمار هم حتما یک راه حل مجزا وجود دارد .
آوای مهر وطن یکی از تشکلهای مردم نهاد محله ما در تهرانپارس است که آمار درمان بیماران مصرف کننده شیشه با سابقه درمانهای ناموفق پیشین در این موسسه بسیار قابل توجه بوده و در اجرای آزمایشی الگویی که توسط این موسسه طراحی و اجرا شد از مهر ماه 1391 تا مهر ماه 1392 در مرحله آزمایشی موفقیت 83 درصدی در درمان مصرف کنندگان شیشه به دست آورده است .
برای معرفی راهکارهای درمانی این تشکل با احمد مهرآبادی بنیانگزار موسسه و طراح و مجری این الگوی درمانی گفتگویی داریم که خواندنی است :
احمد مهرآبادی متولد 1356 – پژوهشگر , مستندساز , نویسنده مقالات و کتاب با موضوع آسیبهای اجتماعی و اعتیاد , مشاور و درمانگر اعتیاد , طراح چندین طرح با موضوع اعتیاد
بنیانگزار موسسه آوای مهر وطن – عضو شورای مرکزی کارگروه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی ستاد ساماندهی سمنها شورای اسلامی شهر تهران – عضو کمیته توانمندسازی و مداخله در درمان ستاد ساماندهی




*تاثیر مستقیم مشارکت وتوانمندی خانواده بر درمان اعتیاد
*درمان های ناموفق=نا آگاهی و ناتوانی خانواده

موسسه آوای مهر وطن تشکلی مردم نهاد است که از سال 1385 در محله ما فعالیت می کند ویکی از تشکل هایی است که در درمان اعتیاد مخصوصا شیشه حرفی برای گفتن دارد.
این تشکل در راستای کاهش تقاضای مواد اعتیاد آور و تبعات آنها با اهداف پیشگیری , کاهش آسیب , درمان و بازتوانی , و توانمندسازی افراد آسیب دیده از سوء مصرف مواد اعتیادآور و خانواده های آنها فعالیت میکند .
تشکل آوای مهر وطن در سالهای نخست تاسیس بیشتر فعالیت خود را در حوزه کاهش آسیب و HIV/AIDS انجام داده و در ادامه در حوزه درمان و پیشگیری و طرحهای اجتماع محور و مشارکت محور متمرکز شده است .
اعضای این موسسه معتقد اند که درمان اعتیاد باید به شکل همه جانبه , کل نگر و مشارکت محور انجام شود و در این راستا نیاز است تیم های درمانی متخصص و تیم های حمایتی آموزش دیده مداخله کنند . با این دیدگاه موسسه در سال 1390 تلاش زیادی در جهت ایجاد شبکه جامع درمان اعتیاد نمود. شبکه ای که با ارائه خدمات جامع و کامل به افراد بیمار و خانواده آنها عملا پاسخگوی همه نیازهای آنان است .مهمترین هدف موسسه حضور ومشارکت در درمان و توانمند شدن اعضای خانواده مصرف کنندگان مت آمفتامین(شیشه) است که در گذشته درمان های ناموفق داشته اند.
خانواده پس از مراجعه به موسسه توجیه و ترغیب می شوند که در فرایند درمان شرکت کند ودر چرخه درمانی 6 ماهه با بالا رفتن سطح آگاهی و تواناییش به یکی از اعضای تیم درمان ارتقاء پیدا می کند. و با مهارت های آموزش دیده لازم، می تواند به بیمار برای ادامه درمان یاری رسانی کند.همزمان با بیمار , افراد خانواده او نیز مکلف به آموزش دیدن و درمان خود می شوند و از لحاظ سلامت جسم و روان ارتقاء پیدا می کنند .

بیان مسئله از نگاه آوای مهر وطن
احمد مهر آبادی بنیانگزار موسسه و طراح این الگوی درمانی در باره دیدگاه موسسه و روش های درمانی آن می گوید:بیماری اعتیاد یا وابستگی یکی از پیچیدگیهای زندگی بشر امروز به حساب می آید این بیماری ابعاد بسیار گسترده فردی , خانوادگی , محیطی و اجتماعی شناخته شده و به همان میزان ابعاد ناشناخته و کشف نشده دیگری دارد.
ما معتقدیم که با توجه به گستردگی و چند بعدی بودن این پدیده نمی توان فقط از یک منظر به آن پرداخت و به درمان مطلوب رسید چرا که جدا از ویژگی های فردی با گستردگی های خاص خود عوامل دیگری در بروز آن و در نتیجه در درمان آن موثر و مهم هستند و غفلت از این عوامل باعث ناکامی در درمان یا عقیم ماندن درمان میشود عواملی مانند خانواده , اجتماع , فرهنگ , سیاست و........ .
قسمت اعظم روشهای درمانی صرفا بعد فردی اعتیاد را نشانه گرفته در صورتی که ما معتقدیم اعتیاد فراتر و گسترده تر از بعد فردی است و عوامل خانوادگی , محیطی , اجتماعی و ... هم در بروز , شهود , تداوم و درمان آن کاملا تاثیرگزار است .
*تیم درمان متخصص
مهر آبادی در ادامه می گوید:حضور افراد آگاه و متخصص در تشخیص , غربالگری و درمان , نگاه درست و واقع بینانه, شناخت کامل و درست از بیماری , تشخیص درست درمورد انتخاب درمان , بررسی عوامل خطرساز و محافظت کننده , اجرای برنامه درمانی به شکل درست و کامل به نظر ما بیشترین اهمییت را دارد و اگر ندانیم بیمار از چه چیزی رنج میبرد و عوامل اصلی و موثر در شکل گیری و درمان بیماری او چیست نمی توانیم راهکار و روش درمان مناسب را بکار ببریم .
در کنار شناسایی علل اصلی شکل دهنده بیماری یا مصرف مواد , علل تاثیر گزار مهم دیگری هم وجود دارد که جزو ابزارهای کمک کننده در درمان یا برعکس , جزو موانع درمان محسوب می شوند به طور مثال عوامل محیطی بیمار , آگاهی افراد خانواده نسبت به اعتیاد و درمان آن , حمایت اصولی خانواده از بیمار و....... باید به این عوامل مهم پرداخت و آنها را نادیده نگرفت .
*بستر سازی برای درمان
احمد مهرابادی در باره بستر مناسب درمان عقیده دارد:ما معتقدیم قبل از شروع درمان باید بستر مناسبی برای آغاز , تداوم و نتیجه گیری مهیا کنیم و این مهم با حضور و همکاری افراد خانواده میسر است .
بدون شناخت و آگاهی و برنامه ریزی کامل و درست , اقدام به درمان نه تنها درست و مناسب نیست , بلکه می تواند کاملا غلط و آسیب رسان شود .
سوء مصرف کنندگان مت آمفتامین(شیشه ) , به علل مختلفی تمایل به درمان و قدرت تصمیم گیری برای درمان را از دست می دهند. درمورد این افراد معمولا اطرافیان از جمله اعضای خانواده زودتر از خود او متوجه وخامت اوضاع شده و احساس خطر می کنند و برای درمان به تکاپو می افتند .
عدم اگاهی کافی , دستپاچگی و شرایط حاد خانواده در این مواقع حتی آن ها را از تفکر درست و منطقی و گاهی بررسی درست و ایجاد زمینه ها و بستر مناسب برای ایجاد تمایل در فرد مصرف کننده , شروع درمان و تداوم درمان و مراقبت و نگهداری محروم می کند .
در این مواقع خانواده به دنبال راهی است که هر چه سریع تر بیمار را وارد درمان کند و خیلی زود و راحت هم نتیجه بگیرد بدون اینکه فرصت کافی برای بررسی و تشخیص و انتخاب راهکار و درمان مناسب داشته باشد .
*درمان مناسب پیش شرط نیاز دارد
او در ادامه اضافه می کند: خانواده از این مهم غافل میشود که درمان موفق فرایندی است با پیش شرطهای مانند: تشخیص درست , اقدام مناسب و بجا , اجرای کامل برنامه های درمانی که همه اینها مدت دار و هدفمند است .
تعداد زیادی از مصرف کنندگان مواد محرک یا پیشینه مشکلات خانوادگی , عاطفی , اجتماعی و روانی داشته یا در اثر مصرف مواد , دچار آنها می شوند یا میزان آنها شدت پیدا می کند .
این مشکلات نه تنها گریبان گیر معتاد بلکه گاهی دردیگراعضای خانواده هم وجود دارد . مصرف کننده و خانواده او سالها درکنار هم یا تحت تاثیر همدیگر در بستری با ویژگی های مشابه زندگی کرده اند . عواملی که بر فرد مصرف کننده و محیط زندگی او تاثیر گذاشته بر خانواده هم تاثیر داشته است و به وفور دیده شده که افراد خانواده ای که خود را کاملا سالم و فرد مصرف کننده را بیمار محسوب می کنند حتی مشکلات جسمی , روانی و ... به مراتب بیشتر از فرد مصرف کننده دارند .
*اگر خانواده تصمیم به درمان فرد بیمار دارد باید :
در مرحله اول با افراد متخصص و آگاه مشورت کند.
شناخت درستی از اعتیاد و ابعاد آن پیدا کند و سطح آگاهی و توانایی خود را بالا ببرد.
در درمان بیمار به عنوان حامی مشارکت کند.
در طرح درمان کاملا با تیم درمانی هماهنگ باشد و همکاری کند.
از همه اینها مهم تر باید به درمان خود بپردازد چرا که خانواده ای که خود از اختلالات احتمالی جسمی , روحی , روانی , رفتاری و... رنج می برد و اصطلاحا خود بیمار است و از سطح سلامت جسمی و روانی پایینی برخوردار است , نمی تواند کمک کننده و حامی خوبی برای بیمار باشد .
و تجربه نشان می دهد اکثر خانواده هایی که در آنها مصرف کننده هست از سطح سلامت جسم و سلامت روان خوبی برخوردار نیستند .
*دوره نقاهت بعد از ترک
مهر آبادی در ادامه در باره دوره نقاهت بعد از ترک می گوید:
بیمار حین درمان و یا پس از ترخیص از مراکز بستری یا اقامتی نیازمند یک دوره نقاهت و بازسازی است و در واقع باید در یک محیط ایزوله و سالم درمان خود را ادامه دهد . اگر خانواده تغییری در رفتارهای گذشته اش نداشته باشد یا آگاهی کامل از نوع رفتار مناسب نداشته باشد به سادگی با رفتارهای نادرست , بیمار را به سمت مصرف مجدد سوق میدهد .
به هرحال بیمار در طی درمان دچار تغییرات مثبت می شود و اگر خانواده نیز تغییرات مثبت خود را شروع نکند به زودی تعارضات شروع شده و مصرف مجدد نیز احتمالا شروع میشود
*در آخر
ما معتقدیم اعتیاد اختلال شناختی و رفتاری است . اشکال در شناخت و اختلال در رفتار باید اصلاح شود و این تغییرات هم برای فرد بیمار و هم برای خانواده او ضروری است . خانواده و بیمار در کنار هم باید به درمان بپردازند تا نهایتا سطح آگاهی و توانایی آنها ارتقا پیدا کرده دارای مهارت و توانمند شوند و سطح سلامت جسمی و روانی آنها ارتقا پیدا کرده و به سطح مطلوب برسد.

*عملکرد یک ساله سازمان مردم نهاد آوای مهر وطن
در این روش ما برخلاف روشهای مرسوم , درمان و توانمندسازی را ابتدا از اعضای خانواده شروع کرده سپس به درمان فرد مصرف کننده پرداخته , این بیماران یا پس از خانواده وارد درمان شده یا اینکه همزمان با خانواده درمان آنها نیز آغاز شد .
طی مهرماه 91 تا مهر ماه 92 تعداد 30 خانواده از خانواده هایی که تقاضای درمان فرد مصرف کننده که عملا دچار سایکوز و پسیکوز مواد محرک شده بود را به عنوان گروه آزمایشی در نظر گرفتیم . شرایط شرکت در طرح برای اعضای خانواده عبارت بود از : حضور حداقل یکی از اعضای خانواده بیمار در طرح و برقراری حداقل پنج ارتباط حضوری یا تلفنی عضو شرکت کننده با موسسه یا پاسخگویی به پیگیری موسسه.
53 نفر از اعضای خانواده طی یک سال گذشته ، در حوزه شناخت و رفتار توانمند شده و به کمک تیم متخصص موسسه , تیم مراقبتی/حمایتی/ درمانی را شکل دادند این خانواده ها وارد چرخه درمان شده و متعهد شدند لااقل به مدت شش ماه در درمان مشارکت کنند و در واقع یک تیم درمانی / مراقبتی /حمایتی متشکل از متخصصین موسسه و خانواده شکل گرفت و به کمک هم یک چتر حمایتی برای بیمار درحال درمان ایجاد کردند .
در این مدت خانواده بیماران، تحت مشاوره و آموزش قرار گرفتند و درمورد اعتیاد و نحوه زندگی با بیمار توانمند شدند ضمن اینکه از لحاظ ارتقای سلامت روان مورد بررسی و درمان قرار گرفتند تا بتوانند با توانایی بالاتری در تیم درمانی نقش ایفا کنند.
**************آمارهشتاد و سه درصد موفقیت درمان

پس شاهد این نتیجه بودیم که حضور , مشارکت و توانمندسازی اعضای خانواده در حوزه شناخت و رفتار و همچنین ارتقای سطح آگاهی , سلامت جسم و سلامت روان , تاثیر مستقیم و مثبتی در فرایند درمان و ماندگاری درمان افراد مصرف کننده شیشه دارد . طی مهرماه 1391 تا مهر ماه 1392 از سی نفر بیماری که به عنوان گروه آزمایشی این الگوی درمانی در نظر گرفتیم 25 نفر در مقاطع مختلف کاملا موفق به قطع مصرف شدند و پاک زندگی میکنند و تعداد 5 نفر از سی نفر متاسفانه نتوانستند به پاکی خود ادامه دهند . ویزگیهای این بیماران بدین شرح است : همگی مرد , مصرف کننده شیشه به تنهایی یا همراه مواد دیگر , سابفه درمانهای ناموفق پیشین بین یک تا سی مرتبه , دچار علائم شدید مصرف مانند توهم و جنون شیشه .