در دوران بلوغ دو دسته اتفاق توی دنیای نوجوان ما شکل می گیره . یه دسته اتفاقاتی که ریشه بیولوژیکی داره و دست خود بچه هم نیست .
غددی که قبلا خاموش بوده فعال میشه . بعضی از غددی که فعالیتش کم بوده فعالیتش تشدید میشه . شما به صورت طبیعی یه تحولاتی رو تو بچه می بینید . می بینید بچه قد کشید . بچه نمی دونم تن صداش عوض شد .
این تحولات رو ما تو سه لایه تقسیمش می کنیم .
یه بخشی از تحولات ، تحولاتی است که در لایه ی جسمانی بچه اتفاق می افته ، تحولاتی که کاملا محسوس و مشهوده . بچه قد می کشه . در بخشی از اندام هاش شاهد رویش مو میشه . تن صداش عوض میشه عضلاتش شکل می گیره خصوصا در پسرا .
اندام های غضروفی تدریجا تبدیل به عضلات میشن ، پیچیده می شن ، استخوان ها به حد نهایی رشد خودش می رسه . تیپ و قیافه تقریبا شکل نهایی خودش رو پیدا می کنه . اینا تحولاتی است که خیلی محسوس و مشهوده و والدین هم این تحولات رو می بینن . چون می بینن متناسب با این تحولات واکنش نشون میدن . میبینن پسر تو صورت مو پیدا شد . بابا میگه پسرم ماشین اصلاح اونجاست . شیوه کارش هم این طوریه . هر وقت خواستی استفاده کن .
لایه دوم تحولات ،تحولاتی است که تو دنیای ذهنی بچه ها شکل میگیره و اتفاق می افته . این تحولات رو معمولا ما نمی بینیم . مثل تحولات جسمی نیست که محسوس باشه . تو دنیای ذهنی بچه است تو دنیای شناختی اونه ، توی فرایند های فکری و عقلی اونه . مثلا یکیش اینه که مفاهیم محض رو می فهمه . توی دوره 10 تا 13 سالگی و در آستانه ی بلوغ ، بچه تفکر انتزاعی شون خیلی قوی میشه . لذا می بینید سوالاتشون از عالم محسوسات میره تو ماوراء . تو جن و پری و خدا و اصلا برا چی باید نماز بخونیم ، خدا کجا بوده ، خدا باید برای من ثابت بشه و قیامت چیه و ... ؟
گاهی اوقات خانواده ها پریشان میشن . فکر می کنن بچه شون کافر شده . میگن تا پری روز نماز می خوند تا بچه بود قشنگ دنبال من مسجد می اومد . اصلا هم از این بحث ها نمی کرد . من نمی دونم با کی رفت و آمد کرده کجا رفته اینا رو یاد گرفته ؟
ببینید این مثل تحولات جسمی نیست که ما ببینیم . تو دنیای ذهنی بچه ، قدرت تفکر از انظمامی و دنیای محسوسات یه مقداری فراتر رفته تو دنیای مجردات .
شما اگر فیلم هایی که برای بچه ها ساخته میشه با فیلم هایی که برای نوجون ها ساخته میشه رو مقایسه کنید کاملا این مفهوم توش پیداست .
فیلم های بچه ها معمولا تو دنیای محسوسات هست . قهرمان های کارتونی ، مفاهیم کاملا محسوس . تو نوجوانی که میان فیلم ها بیشتر تخیلیه . حتی کتاب های داستان که برای بچه ها نوشته میشه بیشتر تصویر و محسوساته . تو دوره نوجوانی میره تو تخیلات . داستان های ژول ورن و کتاب های ... و چیزهای تخیلی .
اتفاق سوم تو لایه ی عاطفی می افته .
اینم برای ما محسوس نیست . والدین نمی بینن دنیای ذهنی اون عوض شده لذا با همون ادبیات 5 سال پیش می خوان باهاش حرف بزنن .
از همون امر و نهی 5 سال پیش می خوان استفاده بکنن . از همون شیوه از همون زبان . تحولات عاطفی اون رو نمی بینن . همون طوری که در کودکی بهش محبت می کردن حالا هم می خوان همون طور محبت کنن . بچه بدش میاد . مشمئز میشه . دیگه بوسه ها و نوازش های کودکانه رو نمی پسنده . باید ما درک جدید از شرایط عاطفی و ذهنی بچه داشته باشیم .
عمده ی خانواده ها این جا دچار مشکل میشن . اصلا این قدر این جا مشکل شدیده ، که روانشناس ها اسم این دوره رو گذاشتن تضاد نسل ها .
پدر و مادرها توی این دوره با بچه ها مخصوصا دخترها مقابل هم قرار میگیرن . این اتفاق با پسرها دو سه سال دیرتر رخ میده . مقصر اصلی هم والدین هستند . بچه که خودش توی بحران بلوغه . اون قدر تحولات دوران بلوغ سریع اتفاق می افته که واقعا بچه ها نمی تونن خودشون رو سازگار بکنن .
تا میاد بفهمه چرا این طور شد ، هزار و یک تنش با پدر و مادر پیدا کرده . دو دوره است که رشد بچه سریع اتفاق می افته . دوران کودکی و دوران بلوغ .
بچه هم نمی تونه خودش رو با این سرعت تغییر تطبیق بده . حتی تو لایه ی جسمانی . تو آستانه ی بلوغ بچه ها به سرعت قد میکشن . بخصوص دخترا . به علت این قد کشیدن حتی تو حرکت دادن بدنشون دچار به هم ریختگی میشن . پاشون به پاشون گیر می کنه می خورن زمین . اونایی که دختر دارن دیدند این رو . میاد استکان رو برداره ، تناسب به هم خورده هنوز انطباق پذیری نداره ، دستش می خوره به استکان بغلی اون رو میندازه . اون وقت ما که اینا رو نمی دونیم میگیم دست و پا چلفتی ! شلخته ! راه رفتن عادیش هم یادش رفته ! نگاه کن نگاه پاش با پاش گیر کرد خورد زمین . نمی بینی ؟ کوری ؟ چلاقی ؟ و .... . ! هزار و یک نسبت به بچه میدیم .
اینا صحنه هایی هست که برای کسانی که دختر در سن بلوغ دارن بارها تو خونه اتفاق افتاده . میاد بدوه، راه بره می خوره زمین . میاد بشقاب غذا رو برداره می ریزه . اونقدر سرعت رشد زیاده که نتونسته هنوز به اصطلاح سیستم عصبی و حرکتیش انطباق پذیر بشن .
حالا شما حساب کنید تحولات ذهنی و عاطفی رو ، خود بچه درگیر این بحران های درونی شده ، یه حس توش ایجاد شده که نمی دونه این حس چیه ! احساس گناه بکنه ، احساس بزرگ شدن بکنه ، احساس نمی دونم خلاف کار شدن بکنه ؟ اونقدر کلافه است از این طرف هم ما بزرگترها یه واکنش هایی نشون میدیم که همه چیز رو خراب می کنیم .
یه تعبیری دارن روانشناس ها میگن دوره ی مستی جوانی . حضرت علی علیه السلام تعبیر غلیظ تری دارن . می فرمایند جوانی یه شعبه ای از دیونگیه ! مستی جوانی یعنی جوون یه دوره ی مستی داره . اگه شما توی خیابون با یه مست یا مجنون مواجه شدید ، به علت مستی و مجنون بودن یه خورده رفتاراش غیر عادی بود ، رفتید یقه اش رو چسبیدید گفتید چرا این کار رو کردی برگشت به شما بی ادبی کرد ، اونایی که از بیرون به شما نگاه می کنن میان چی میگن ؟ به کی تذکر میدن ؟‌
ما باید رعایت حال مجنون رو بکنیم . ما باید رعایت حال مست رو بکنیم . نمیگم بذاریم بد مستی بکنه . اینو نمی گم . می خوام بگم ما باید درکمون نسبت به این دوره سنی باید خیلی بالا باشه . باید تحولات جسمی ، ذهنی و عاطفی روانی بچه رو کاملا بشناسیم و متناسب با تحولات ادبیات و رفتار و واکنش داشته باشیم . همون طور که مثال زدم . بهش اصرار نمی کنیم لباس 5 سال پیشت رو باید بپوشی ولو برات کوچیک شده ، دیگه نمی یاییم رو ادبیات و رفتار 5 سال پیش با بچه حرف بزنیم .
پس در مورد تحولات و تمایلات بلوغ باید اون رو توجیهش بکنیم . اگه خودمون می تونیم خودمون اگه نمی تونیم بذاریمش کلاس، کارگاه یا کتاب براش بخریم .
باید بهش بگیم تو تدریجا همون طور که جسمت داره تغییر میکنه ممکنه مسائل عاطفی تو هم عوض بشه . یه احساسات جدیدی در تو ایجاد بشه . اون احساسات رو براش توضیح بدیم . ذهنت درگیر این جور مسائل میشه . وقتی از قبل اینا رو بهش بگید نمیگه که اینا منو درک نمی کنن . نمیگه من یه چیزهایی الان درونم در جریانه که اصلا بابا مامان نمی فهمن .
پس باید اطلاعات تون رو در این زمینه توسعه بدید .
توی این دوره سنی به حریم خصوصی بچه هاتون باید احترام بذارید . مراقبت باشه، حتما هم باشه اما به صورت نامحسوس . بچه ها باید کنترل بشن ولی به صورت نامحسوس . در اتاق رو باز نکنی یه دفعه وارد اتاق بشی . به حریم خصوصی بچه احترام بگذارید . در بزنید بعد وارد بشید . ازش اجازه بگیرید .
احتمال بدید در اون موقعیت که شما می خواید وارد بشید بچه تو شرایطی هست که نمی خواد توی اون شرایط با شما مواجه بشه وحریم ها بین تون شکسته بشه .
توی این دوره سنی باید با بچه ها در مورد تفاوت های فردی صحبت کنید . بچه ها باید بدونن که هیچ دو آدمی شبیه هم نیستند . راجع به تفاوت های فردی در حوزه های مختلف بچه هاتون رو توجیه بکنید . تفاوت های جسمی ، ارزشی ، اجتماعی و ... .
نکته ی بعدی برای کسانی که دختر دارن خیلی مهمه ، اینه که بچه هاتون رو نسبت به تفکیک قائل شدن بین احساسات عاطفی و تمایلات جنسی واقفشون بکنید . معمولا این دوستی های آسیب زای اجتماعی که شکل میگیره ، دخترا اکثرا بدون تمایل جنسی درگیر این ارتباطات میشن . صرفا احساسات عاطفی و هیجان که اونا رو به سمت این ارتباط سوق میده . اما طرف مقابل کاملا با نقشه و برنامه میاد . پسرا کاملا با انگیزه ی جنسی و نقشه ی جنسی وارد این ارتباطات میشن . دخترا قربانی احساسات کودکانه و احساسات دخترانه شون میشن . یه موقعی متوجه میشن که گاهی اوقات دیگه خیلی توی این رفاقت جلو رفتن . اونقدر تعلق و وابستگی بینشون ایجاد شده که دیگه نمی تونن بپذیرن که این طرفشون کیه . با چه نقشه ای اومده سراغشون . و این وظیفه مادراست که دخترا رو توجیه بکنن ، بهشون بگن که این احساسات ، احساسات و عواطف دخترانه است که پاک و مقدسه . بهشون بگن که این عواطف، عواطف خدادادی و سرمایه ی مادری و همسری اونا به شمار میاد . نباید در این دوره ی سنی اونا رو خرج کسی بکنن که قصد سوءاستفاده از اونا رو داره
قسمتی از سخنرانی خانم دکتر قاسم زاده